Omar Sosa, de meer dan beroemde Cubaanse pianist, hoeft nauwelijks nog voorgesteld te worden: dat deden we recent nog uitvoerig, toen de CD’s verschenen, die hij maakte met Seckou Keita (“Trabsparent Water”) of Yilian Cañizares (“Aguas”) en ’s mans indrukwekkende oeuvre omvat intussen zo’n veertig platen, zodat we er rustig kunnen van uitgaan dat hij voldoende bekend is bij zowat elke muziekliefhebber, die een ietse verder kijkt dab z’n neus lang is. Toch kunnen we er niet omheen dat de man die nog altijd maar 55 is, ons geregeld nog weet te verrassen, zoals hij dat nu alweer doet met een plaat waaraan hij met tussenpozen, ruim tien jaar gewerkt heeft.

De basis voor deze plaat werd gelegd in 2009, toen Omar -die al van bij het prille begin van zijn carrière een flinke interesse betoonde voor Afrikaanse muziek en de verbinding ervan met zijn Afro-Cubaanse roots- een tournee aangeboden kreeg, die hem langs acht “Alliance française”-locaties in Oostelijk Afrika zou brengen. Omar had net de plaat “Afreecanos” uit en het Franse Cultuurministerie had wat geld veil om een cameraploeg mee te sturen, die Omar zou filmen bij zijn passage in vier van die landen: Ethiopië, Soedan, Burundi en Kenia. Dat resulteerde in een documentaire die al in 2010 op de Franse TV werd uitgezonden, maar, wat vandaag nog veel belangrijker blijkt te zijn, zijn de opnames die Omar’s klankman Patrick Destandeau maakte van elk optreden tijdens die tournee en ook van alle momenten waarop Omar -zijn nieuwsgierigheid naar andere muzikanten was ook toen al geweldig ontwikkeld- kennismaakte met lokale muzikanten.

Dat begon allemaal in Antananarivo; de hoofdstad van Madagascar, waar Sosa Rajery ontmoette. Die hebben we hier zelf ook leren kennen als één derde van het trio 3Ma, waar hij deel van uitmaakt samen met Ballaké Sissoko en Driss El Maloumi en Omar en hij gingen uiteraard aan het spelen. De drie songs die opgenomen werden (“Tsiaro Tsara”, “Veloma E” en “Dadilahy”), vormen vandaag zo’n beetje de ruggengraat van deze plaat: Rajery speelde op zijn Valiha, hét nationale instrument van Madagascar: een buisvormige variant van wat wij de citer noemen. Omar leerde er ook Monja Mahafay kennen, een man van de Antandroy-ethnie, die op “Eretseretse” de marovany bespeelt en dat is dan weer een doosvormige citer. Voor “Sabo” haalde hij dan weer zijn lokanga boven -dat is een driesnarige viool- en demonstreerde hij wat drimotse is: een vorm van keelpercussie.

De volgende etappe bracht Omar naar Lusaka, Zambia, waar oude glorie Abel Ntalasha wachtte. De track “Shibinda” is het resultaat van die ontmoeting en ke leert er de klank van de kalambu kennen, een éénsnarig instrument dat op een kalebas gemonteerd is en verre femilie is van de Braziliaanse berimbau. Vanuit Zambia ging het naar Ethiopië, waar “Che Che” en “Tizeta” opgenomen werden met Seleshe Damessae, een krar-speler (de krar is een zessnarige, komvormige lier) die jarenlang in de States aan de kost kwam, maar recent naar Ethiopië terugkeerde en er doorgaat voor de grootste kenner van de folkmuziek van zijn land. De opnamesessie maakte zodanig veel indruk op Sosa, dat hij Damessae uitnodigde om de volgende avond live te komen meespelen. Dat wil wat zeggen, denk ik zo.

Khartoum, Soedan was de volgende halte en wie de wereld een beetje volgt, weet dat dat land simpelweg een politiestaat is. De hele trip van Sosa was dan ook tot op de minuut uitgestippeld en uitgeschreven, inclusief een bezoek aan de studio van percussionist Dafaalla Ehag Ali. Instrumenten zien en uitproberen mocht, filmen of geluid opnemen zijn twee van de absolute hoogtepunten van de plaat, naar mijn bescheiden mening.dan weer niet. De twee tracks (Elrababa” en “Meinfajria” )die van Dafaalla op de plaat staan, werden langs de digitale snelweg naar Sosa opgestuurd. Volgende halte werd het bij oudere Belgen nogal bekende Bujumbura in Burundi, waar Steven Sogo op “Kwa Nyogokuru” demonstreerde hoe je de umuduri bespeelt: zoals de kalumbu van Zambia, want de instrumenten zijn zusje van elkaar.

De voorlaatste stopplaats was Nairobi, Kenia waar Omar en zijn kompanen Olith Ratego ontmoetten. Hij is een zanger en specialist op de Nyatiti-lier een achtsnarige lier, waarvan hij ook een door hemzelf omgebouwde vijfsnarige versie bespeelt. Afgesloten werd op Mauritius, waar zanger Menwar ook zijn ravanne demonstreerde, een grote trom, bespannen met een geitenvel dat opgewarmd moet worden voor je begint te spelen. Menwar had een heuse thuisstudio en een lmavier ter beschikking, zodat hij en Sosa samen afsluiter “Ravann Dan Jazz” (ravanne-meets-jazz” konden improviseren.

Daarmee zat de reis erop en Omar gaf de tapes aan Steve Argüelles, zijn Parijse producer en het hele proces van arrangeren, editen, enfin, van er een plaat van te maken bleef heen en weer schuiven, ook al omdat Sosa tussen 2010 en 2016 niet minder dan tien (!) platen opnam hetzij als solist, hetzij als betrokken partij bij grotere projecten. Veel tijd blijft er dan niet echt meer over en zo kwam het dat pas in 2016 was, toen ze aan “Transparent Water” aan het werken waren, dat ze het eens geraakten over hoe deze plaat uiteindelijk moest gaan klinken: in een eerste sessie bracht Argüelles zijn drumpartijen aan en speelde Christophe Minck de bas- en toetsengedeelten in.

Een tweede sessie was voor Sosa en zijn piano en het resultaat, nog eens dik twee jaar later, is een ronduit fantastisch klinkende plaat, waarop Sosa voluit kiest voor de dienende rol. Ik den k dat hij de veldopnames van toen tientallen keren gehoord moet hebben en dat dàt ertoe geleid moet hebben dat werkelijk elke noot, elk akkoord van de plaat juist zit. Perfect gerdoseerd, met de bedoeling de gasten te laten schitteren en met een mix voor de dag te komen, die helemaal laat horen waar Omar Sosa voor staat: een veelheid van stijlen en accenten, waarin folk en jazz elkaar bevruchten en die de in wezen eerder eenvoudige muziekjes van de gastartiesten simpelweg een paar afdelingen naar omhoog tillen.

Op het moment dat ik deze regels tik, is het nog iets meer dan een maand wachten op de release van de plaat hier bij ons, maar neemt u van mij aan dat het wachten beloond zal worden met wat nu al een van de platen van het jaar genoemd mag worden!

(Dani Heyvaert)